دکتر فرشاد علیخانی- نظام انتخاب و انتصاب مدیران صنعت نفت باید متحول شود

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما" ، یکی از مصوبات پر اهمیت دولت یازدهم در زمینه توسعه مدیریتی، مصوبه 560/93/ 206 مورخ 5/9/1393 تحت عنوان"برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه های اجرایی" می باشد. موارد ذیل از جمله محورهای کلیدی این مصوبه مهم است:

1- ارتقای شایستگی مدیران کشور به عنوان هدف برنامه

2- تحقق دانش گرایی، شایسته سالاری و حرفه گرایی اسلامی در نصب و ارتقای مدیران

3- شناسایی کارمندان شایسته برای احراز پستهای مدیریت حرفه ای با رویکردی عادلانه و رقابتی

در راستای اجرای مصوبه یادشده لازم است به شرایط خاص حاکم بر صنعت نفت ایران و نیز موفقیت شرکتها و سازمانهای همتراز یا فراتراز صنعت نفت ایران در منطقه و جهان توجه نمود. به اعتقاد وی، ماهیت سازمانی صنعت نفت ایران، ماهیتی عملیاتی و مهندسی است. این مطلب به این معناست که برای انجام زنجیره عملیات اکتشاف، حفاری، توسعه، تولید و بهره برداری، این دانش مهندسی است که حرف اول را می زند و بدون آن، توسعه مهندسی در صنعت نفت بی معناست. اما همواره باید به این نکته اساسی توجه نمود که بخش عمده وظایف مدیران اکتشاف، حفاری، توسعه و یا بهره برداری، در زمان تصدی سمتهای مدیریتی پایه، میانی و عالی، با سطح و عمقی مشخص، به وظایف مدیریتی همچون برنامه ریزی، سازماندهی، مدیریت منابع انسانی، هدایت، هماهنگی، مدیریت منابع مالی و پاسخگویی تخصیص خواهد یافت و برای انجام چنین وظایفی است که پرداختن مستقیم به فنون مهندسی کمرنگتر شده و بکارگیری فنون مدیریتی پررنگ تر و مهم تر خواهد شد. واقعیت این است که مدیران صنعت نفت، دائما باید تصمیم گیری نمایند و تصمیمات آنها دارای تبعات گوناگونی همچون مالی، انسانی، زیست محیطی، سیاسی و فرهنگی است. به این دلیل است که مدیریت در صنعت نفت را می توان به تعبیری، دانش تصمیم گیری موثر در امور بالادستی و پایین دستی ثروت عظیم نفت و گاز دانست.

شاید به همین دلیل باشد که بسیاری از سازمانها و شرکتهای نفتی پیشرفته دنیا، به نقش رهبری و عملکرد کادر مدیریتی خود توجه ویژه ای نموده اند. به عنوان نمونه، شرکت BP، برنامه پرورش مدیران آینده (FLP) را بسیار جدی گرفته و این برنامه را خاص کارکنان با استعداد و پیشرفت طلب خود طراحی نموده است تا ظرفیتهای آنان در خدمت آن شرکت قرار گیرد؛ چراکه این شرکت می خواهد با رقبای خود رقابت کند و تمایل جدی دارد که رهبران و مدیران آینده آن، بی پی را سرپا نگه دارند.

در شرکت STATOIL نیز وضعیتی مشابه حکمفرماست. این شرکت دارای سیستم مدیریتی منسجمی است که هدف آن را تعریف کارهای مناسب و نحوه هدایت و اجرای فعالیتهای گوناگون آن شرکت می دانند. نروژی ها، ارتقای مدیریت و رهبری در استات اویل را ارزش می دانند. جالب است بدانید که نظام رهبری و مدیریت در استات اویل بر هفت اصل صداقت مدیریتی، اراده برای پیشبرد کار، خودسازی، محیط شناسی، رویکرد اجرایی، پاسخگویی و ارتقای ظرفیتهای مدیریتی و رهبری استوار است. آنها موضوع انتخاب، انتصاب و توسعه مدیران و کارمندان خود را بسیار جدی گرفته اند. شاید به دلیل چنین رویکردی باشد که در حال حاضر، متوسط ضریب ازدیاد برداشت در پروژه های در دست استات اویل در حال حاضر 49 درصد است و شاید با چنین نمهیداتی است که برنامه ارتقای ضریب ازدیاد برداشت از 49 به 60 درصد را در دستورکار خود قرار داده اند. این در حالی است که متوسط ضریب ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز دنیا در حال حاضر، 25 درصد می باشد.

شرکت SHELL نیز توسعه مدیریتی را یکی از اهداف اصلی خود می داند و اهداف متعددی را در این خصوص پیگیری می نماید. در شرکت ENI نیز وضعیت مشابهی حکمفرماست. در این شرکت، توسعه سرمایه انسانی شعار نیست بلکه دستورکاری اجرایی و دقیق دارد. شرکت انی، حرفه گرایی، تفکر استراتژیک و آموزش و توسعه را از اصول ارتقای عملکرد خود قلمداد نموده است.

مثالها بسیار است و مجال کوتاه و به همین میزان بسنده باید کرد که اندیشمندان را اشارتی کوتاه, کفایت می کند. ممکن است عده ای بگویند که ما به عنوان صنعت نفت ایران، استات اویل نروژی نیستیم، شل با ما متفاوت است، انی شرکتی با سبک مدیریتی ایتالیایی است و بی پی یک شرکت بین المللی انگلیسی است. اتفاقا دقیقا همینطور است و ما مثل آنها نیستیم و به همین دلیل هم باید خیلی سریع شکاف مدیریتی و عملکردی خود را کاهش دهیم.

تحول در نظام انتخاب و انتصاب مدیران در صنعت نفت ایران، موضوعی جدی است و نباید اجرای دقیق و سریع آن مشمول گذر زمان گردد. بر همین اساس، با توجه به الزام قانونی تحقق رشد هشت درصدی اقتصاد وابسته به نفت ایران در پیش نویس برنامه ششم توسعه و نقش صنعت نفت در تامین درآمد ملی و افزایش قابلیتهای سرمایه ای و بودجه ای نظام کلان کشور، لازم است جهت افزایش ظرفیتهای رهبری و مدیریتی صنعت نفت ایران، مفاد "برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه های اجرایی" مورخ 5/9/1393 ابلاغی رییس محترم جمهور جناب آقای دکتر روحانی را هر چه سریعتر اجرا نمود تا به همت مدیران آینده و در تراز چشم انداز صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران، فرصتهای ملی و بین المللی ایران برای توسعه ظرفیتهای هیدروکربوری تولیدی و صادراتی در بخشهای بالادستی و پایین دستی مورد بهره برداری صیانتی موثرتری قرار گیرند.