دکتر فرشاد علیخانی- مناظره های ریاست جمهوری و ظرفیتهای نظام سیاسی

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، به اعتقاد اینجانب، ظرفیت سازی و ارتقای انعطاف سیاسی و تمرین گفتگوهای مسالمت آمیز در فرایندهای انتقال قدرت در جمهوری اسلامی ایران، روندی قابل قبول را طی می نماید؛ البته این بدان معنا نیست که این روند قابل بهبود و ارتقا نیست و یا ایراداتی بر ساختار و متدولوژی تداوم آن وارد نباشد.

جمهوری اسلامی ایران نشان داده که از رهبری پراگماتیک و عملگرا برخوردار است. رهبری که در عین حفظ اصول تلاش دارد کشور را با الزامات توسعه قرن بیست و یکم هم آوا سازد و در عین حال استقلال و هویت ملی و اسلامی ایران تضمین گردد. اگر رهبری نظام مجوز مذاکره با قدرتهای جهانی و در راس آنها ایالات متحده امریکا را نمی دادند، کدام بازیگر سیاسی دیگری در ایران از ظرفیت و توانایی بالفعل شکستن تابوی مذاکره با امریکا برخوردار بود؟ این همان نرمش قهرمانانه رهبری و نظام سیاسی است. نرمشی که اگر نمی بود و نباشد، ضریب ایستایی و قوام نظام سیاسی ایران در تندبادهای سیاسی، امنیتی، نظامی و بین المللی کاهش می یافت. کمتر تحلیلی را مشاهده نموده ام که آنچنان که شایسته است به پراگماتیسم و عملگرایی رهبری انقلاب تاکید و پرداخته باشد. پیچیدگی اعمال این سیاستها و نرمشها در حوزه رهبری یک نظام سیاسی پویا بر همه اندیشه ورزان و مردم عزیز محرز است. در این میان نه تنها حکومت موظف به بازسازی فرهنگ سیاسی و تقویت فرایندها و مکانیزمهای انتقال مسالمت آمیز قدرت برای جلوگیری از تمرکز قدرت و فسادانگیزی سیاسی است بلکه شهروندان و سایر بازیگران کلیدی نظام سیاسی همچون رسانه ها و احزاب سیاسی و سندیکاهای اقتصادی و سایر نهادهای مردم نهاد نیز به نوبه خود نقش به سزایی در استفاده صحیح و هوشمندانه از فرصتهای بازسازی و نوسازی سیاسی دارند. در این رابطه لازم است توجه دائمی به منافع ملی و رعایت قواعد بازی سیاسی و خاصه اخلاق مداری، در تسریع بازسازی سیاسی و تقویت فرایندهای مردم سالارانه از طرف همه ذینفعان کلیدی در دستورکار باشد. در این میان، نقش نخبگان کشور اساسی است. پرورش روحیه انتقادپذیری در عین نقد منصفانه رقبا ظرفیتی اساسی است که باید در میان مسئولان و نخبگان کشور، خاصه کاندیداهای محترم ریاست جمهوری، ارتقا یابد.

آنچه باید دموکراسی ایرانی را از دموکراسیهای غربی و شرقی جدا سازد این است که هدف نمی تواند وسیله را توجیه نماید. در دموکراسی ایرانی، رعایت اصول الهی، اسلامی و اخلاقی بسیار محوری است و بر همین اساس است که همواره باید به یاد داشت که در عین آنکه باید کمیت و کیفیت نقد جدی، علمی، صریح و سازنده در کشور ارتقا یابد، همگی در یک کشتی شناور در دریای مواج و پرخطر و مملو از فرصتهای توسعه ای منطقه و جهان در حال حرکت و پویش هستیم و هر فرصت و تهدید مشترک است. همه کاندیداهای محترم باید اخلاق مداری الهی و اسلامی را در ارائه انتقادات خود به نحوی رعایت نمایند تا هر یک، نماینده الگوی رو به رشد مردم سالاری الهی و اسلامی باشند و از باب نمونه از دادن القاب سیاسی ناشایست به یکدیگر و برچسب زنی و ایراد اتهاماتی که هنوز در دستگاه قضایی حکمی برای آن صادر نشده و بزه و یا جرم اقتصادی، سیاسی، امنیتی و یا اخلاقی به اثبات نرسیده است بپرهیزند. قبل از مناظرات هم تقویت روابط ارگانیک قوای محترم قضاییه، مجریه و مقننه در مبارزه با فساد میسر بود؛ به نحوی که در مناظرات رسیاست جمهوری، مردم از ثمره همکاری قوا و رقبای سیاسی کشور در مبارزه با فساد در هر سطح و عمقی، خرسند باشند. واقعیت این است که همه قوا در برابر مردم مسئول هستند و نمی توانند مسئولیت خود را بر دوش دیگری بیاندازند؛ گرجه در این میان این پیشنهاد را قابل طرح می دانم که "نظام جامع ارزیابی عملکرد روسای جمهوری اسلامی ایران" تدوین گردد تا عملکرد مدیریتی روسای محترم جمهور فعلی و سابق بر اساس شاخصهای مشترک، متدولوژی یکسان و با ابزارهای سنجش یکپارچه و غیر سیاسی ارزیابی و به مردم گزارش گردد.

از نقطه نظر برنامه ای نیز همانگونه که در تحلیل پیشین به صورت مبسوط بدان پرداختم، جای برنامه های واقعی و قابل سنجش، بالاخص در مناظره اول، بسیار خالی بود که به تدریج مکررا از آن یاد شد اما برنامه ای مشاهده نگردید. صدا و سیما نیز باید رویکرد بیطرفانه خود را تقویت نماید و در این میان، همه رسانه های مستقل و دوستدار مردم، کشور و نظام باید نقد صحیح و منصفانه گرایشات، تفکرات، مبانی فکری و مدیریتی کاندیداهای محترم را در دستورکار داشته باشند تا انتقال مسالمت آمیز و خردورزانه قدرت در چارچوب ساختارهای قانونی جمهوری اسلامی ایران تقویت شود. واقعیت این است که برای ارتقای کیفیت عملکرد نظام سیاسی ایران ذینفعان متنوعی فعال هستند که خط راهنمای همه آنان باید منافع ملی و حرکت در مسیر نص قانون و مکانیزمهای مصوب قانونی و رهنمودهای رهبری معظم انقلاب باشد. به اعتقاد اینجانب، نظام سیاسی ایران پویایی بسیار دارد و آنچه کمتر بدان پرداخته شده، تمایل رهبری انقلاب و مسئولان کشور به باز کردن تدریجی فضای سیاسی و تقویت گفتمانهای نقادانه برای ارتقای عملکرد نهادهای سیاسی کشور است که فرصتی اساسی برای بالندگی مستمرمردم، نظام سیاسی و کلیه فعالان و ذینفعان آن است؛ فرصتی که باید خردورزانه پاس داشته شود.